วิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี 2545
ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี
สอบในสนามหลวง
วันศุกร์ ที่ ๒๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๕
๑. ๑.๑ คนที่ทำอะไรมักพลั้งพลาด เพราะขาดธรรมอะไร ?
๑.๒ ผู้ได้ชื่อว่ากตัญญูกตเวทีบุคคล เพราะปฏิบัติตนอย่างไร ?
๑. ๑.๑ เพราะขาดสติ ความระลึกได้ก่อนแต่จะทำ และขาดสัมปชัญญะ ความรู้ตัว
ในขณะทำ ฯ
๑.๒ เพราะเป็นผู้รู้อุปการะที่ท่านทำแล้ว และตอบแทน ฯ
๒. ๒.๑ พระรัตนตรัยมีอะไรบ้าง ?
๒.๒ รัตนะที่ ๑ หมายถึงใคร ? จงอธิบาย
๒. ๒.๑ มีพระพุทธ ๑ พระธรรม ๑ พระสงฆ์ ๑ ฯ
๒.๒ หมายถึงพระพุทธเจ้า ฯ ได้แก่ท่านผู้สอนให้ประชุมชนประพฤติชอบด้วยกาย
วาจา ใจ ตามพระธรรมวินัยที่ท่านเรียกว่า พระพุทธศาสนา ฯ
๓. ๓.๑ โอวาทของพระพุทธเจ้า ๓ อย่าง มีอะไรบ้าง ?
๓.๒ บุคคลผู้หวังความเจริญ ควรตั้งอยู่ในธรรมอะไร ? มีอะไรบ้าง ?
๓. ๓.๑ ๑) เว้นจากทุจริต คือ ประพฤติชั่วด้วยกาย วาจา ใจ
๒) ประกอบสุจริต คือ ประพฤติชอบด้วยกาย วาจา ใจ
๓) ทำใจของตนให้หมดจดจากเครื่องเศร้าหมองใจ มีโลภ โกรธ หลง เป็นต้น ฯ
๓.๒ ควรตั้งอยู่ในวุฑฒิธรรม ฯ มี
๑) คบสัตบุรุษ
๒) ฟังคำสั่งสอนของท่านโดยเคารพ
๓) ตริตรองให้รู้จักสิ่งที่ดีหรือชั่วโดยอุบายที่ชอบ
๔) ประพฤติธรรมสมควรแก่ธรรมซึ่งได้ตรองเห็นแล้ว ฯ
๔. ๔.๑ ผู้ประกอบกิจการงานสำเร็จตามความประสงค์เพราะประพฤติธรรมอะไร ?
มีอะไรบ้าง ?
๔.๒ คำว่าทุกข์ได้แก่อะไร ? มีสาเหตุมาจากอะไร ?
๔. ๔.๑ เพราะประพฤติอิทธิบาท ๔ มี
๑) ฉันทะ พอใจรักใคร่ในสิ่งนั้น
๒) วิริยะ เพียรประกอบสิ่งนั้น
๓) จิตตะ เอาใจฝักใฝ่ในสิ่งนั้น ไม่วางธุระ
๔) วิมังสา หมั่นตริตรองพิจารณาเหตุผลในสิ่งนั้น ฯ
๔.๒ ได้แก่ความไม่สบายกายไม่สบายใจ ฯ มีสาเหตุมาจากตัณหา
ความทะยานอยาก ฯ
๕. ๕.๑ "รู้รักสามัคคี" เกิดขึ้นเพราะปฏิบัติธรรมอะไร ?
๕.๒ อปริหานิยธรรม คืออะไร ? มีกี่ข้อ ? จงแสดงมา ๑ ข้อ
๕. ๕.๑ สาราณิยธรรม ฯ
๕.๒ คือธรรมไม่เป็นที่ตั้งแห่งความเสื่อม มี ๗ ข้อ ฯ (ตอบข้อใดข้อหนึ่ง) คือ
๑) หมั่นประชุมกันเนืองนิตย์
๒) เมื่อประชุมก็พร้อมเพรียงกันประชุม เมื่อเลิกประชุมก็พร้อมเพรียง
กันเลิกและพร้อมเพรียงกันช่วยทำกิจที่สงฆ์จะต้องทำ
๓) ไม่บัญญัติสิ่งที่พระพุทธเจ้าไม่บัญญัติขึ้น ไม่ถอนสิ่งที่พระองค์ทรง
บัญญัติไว้แล้ว สมาทานศึกษาอยู่ในสิกขาบทตามที่พระองค์ทรง
บัญญัติไว้
๔) ภิกษุเหล่าใดเป็นผู้ใหญ่ เป็นประธานในสงฆ์ เคารพนับถือภิกษุเหล่านั้น
เชื่อฟังถ้อยคำของท่าน
๕) ไม่ลุอำนาจแก่ความอยากที่เกิดขึ้น
๖) ยินดีในเสนาสนะป่า
๗) ตั้งใจอยู่ว่า เพื่อนภิกษุสามเณรซึ่งเป็นผู้มีศีล ซึ่งยังไม่มาสู่อาวาส ขอให้มา ที่มาแล้ว ขอให้อยู่เป็นสุข ฯ
๖. ๖.๑ มัตตัญญุตา ความเป็นผู้รู้ประมาณ ในสัปปุริสธรรม มีอธิบายไว้อย่างไร ?
๖.๒ คำว่า เจรจาชอบ ในมรรคมีองค์ ๘ นั้น คือเจรจาอย่างไร ?
๖. ๖.๑ ความเป็นผู้รู้ประมาณในการแสวงหาเครื่องเลี้ยงชีวิตแต่โดยทางที่ชอบและรู้จัก
ประมาณในการบริโภคแต่พอควร ฯ
๖.๒ คือเว้นจากพูดเท็จ เว้นจากพูดส่อเสียด เว้นจากพูดคำหยาบ และเว้นจากพูด
เพ้อเจ้อ ฯ
๗. ๗.๑ นาถกรณธรรมคืออะไร ?
๗.๒ นาถกรณธรรมข้อว่า กัลยาณมิตตตา หมายความว่าอย่างไร ?
๗. ๗.๑ คือธรรมทำที่พึ่ง ฯ
๗.๒ ความเป็นผู้มีเพื่อนดีงาม ไม่คบคนชั่ว ฯ
๘. ๘.๑ มิตรแท้ ๔ จำพวก คือใครบ้าง ?
๘.๒ คำต่อไปนี้แปลว่าอย่างไร ?
ก) อติถิพลี
ข) ปุพพเปตพลี
๘. ๘.๑ คือ
๑) มิตรมีอุปการะ ๒) มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์
๓) มิตรแนะประโยชน์
๔) มิตรมีความรักใคร่ ฯ
๘.๒ ก) การต้อนรับแขก
ข) การทำบุญอุทิศให้ผู้ตาย ฯ
๙. ๙.๑ คำว่า อุบาสก อุบาสิกา แปลว่าอะไร ?
๙.๒ การค้าขายยาเสพติดมียาบ้าเป็นต้นจัดเข้าในมิจฉาวณิชชาข้อไหน ?
๙. ๙.๑ อุบาสก แปลว่า ชายผู้เข้าถึงพระรัตนตรัย
อุบาสิกา แปลว่า หญิงผู้เข้าถึงพระรัตนตรัย ฯ
๙.๒ การค้าขายน้ำเมา ฯ
๑๐. ๑๐.๑ การถือมงคลตื่นข่าวคือถืออย่างไร ? พระพุทธศาสนาสอนให้ถืออย่างนั้นหรือ
อย่างไร ?
๑๐.๒ สมณพราหมณ์ เมื่อได้รับการบำรุงแล้ว ย่อมอนุเคราะห์กุลบุตรอย่างไรบ้าง ?
๑๐. ๑๐.๑ ถือว่านี้ฤกษ์ดี ยามดี เป็นมงคลดี นี้ฤกษ์ไม่ดี ยามไม่ดี ไม่เป็นสวัสดิมงคล ฯ
พระพุทธศาสนาสอนไม่ให้ถือเช่นนั้น สอนให้เชื่อว่า เรามีกรรมเป็นของของตน
เราทำดีจักได้ดี ทำชั่วจักได้ชั่ว ฯ
๑๐.๒ อย่างนี้ คือ
๑) ห้ามไม่ให้กระทำความชั่ว
๒) ให้ตั้งอยู่ในความดี
๓) อนุเคราะห์ด้วยน้ำใจอันงาม
๔) ให้ได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง
๕) ทำสิ่งที่เคยฟังแล้วให้แจ่ม
๖) บอกทางสวรรค์ให้ ฯ
