อริยทรัพย์ ๗
ทรัพย์ คือ
คุณความดีที่มีในสันดานอย่างประเสริฐ
เรียกอริยทรัพย์ มี ๗ อย่าง คือ
๑. สัทธา เชื่อสิ่งที่ควรเชื่อ ๒.
ศีล รักษากาย วาจา ให้เรียบร้อย
๓. หิริ ความละอายต่อบาปทุจริต
๔. โอตตัปปะ
สะดุ้งกลัวต่อบาป ๕. พาหุสัจจะ
ความเป็นคนเคยได้ยินได้ฟังมามาก
คือทรงจำธรรม และรู้ศิลปวิทยามาก
๖. จาคะ สละให้ปันสิ่งของของตนแก่คนที่ควรให้ปัน ๗.
ปัญญา
รอบรู้สิ่งที่เป็นประโยชน์และไม่เป็นประโยชน์
อริยทรัพย์ ๗
ประการนี้
ดีกว่าทรัพย์ภายนอก มีเงินทอง เป็นต้น
ควรแสวงหาไว้ให้มีในสันดาน
สัปปุริสธรรม ๗
อย่าง ธรรมของสัตบุรุษ เรียกว่า
สัปปุริสธรรม มี ๗
อย่าง คือ
๑. ธัมมัญญุตา
ความเป็นผู้รู้จักเหตุ
เช่นรู้จักว่า
สิ่งนี้เป็นเหตุแห่งสุขสิ่งนี้เป็นเหตุแห่งทุกข์
๒. อัตถัญญุตา
ความเป็นผู้รู้จักผล
เช่นรู้จักว่าสุขเป็นผลแห่งเหตุอันนี้
ทุกข์เป็นผลแห่งเหตุอันนี้
๓. อัตตัญญุตา
ความเป็นผู้รู้จักตนว่า
เราว่าโดยชาติ ตระกูล ยศศักดิ์
สมบัติ บริวาร ความรู้
และคุณธรรมเพียงเท่านี้
แล้วประพฤติตนให้สมควรแก่ที่เป็นอยู่
อย่างไร
๔. มัตตัญญุตา
ความเป็นผู้รู้ประมาณในการแสวงหาเครื่องเลี้ยง ชีวิตแต่โดยทางที่ชอบ และรู้จักประมาณในการ บริโภคแต่พอสมควร
๕. กาลัญญุตา
ความเป็นผู้รู้จักกาลเวลาอันสมควรในอันประกอบกิจนั้น ๆ
๖. ปริสัญญุตา
ความเป็นผู้รู้จักประชุมชน
และกิริยาที่จะต้องประพฤติต่อประชุมชนนั้น ๆ ว่า
หมู่นี้เมื่อเข้าไปหา
จะต้องทำกิริยาอย่างนี้ จะต้องพูดอย่างนี้ เป็นต้น
๗. ปุคคลปโรปรัญญุตา ความเป็นผู้รู้จักเลือกบุคคลว่า ผู้นี้เป็นคนดีควรคบ ผู้นี้เป็นคนไม่ดีไม่ควรคบ เป็นต้น