- อนันตริยกรรม ๕
- ๑. มาตุฆาต ฆ่ามารดา.
- ๒. ปิตุฆาต ฆ่าบิดา.
- ๓. อรหันตฆาต ฆ่าพระอรหันต์.
- ๔. โลหิตุปบาท ทำร้ายพระพุทธเจ้าจนถึงยังพระโลหิตให้ห้อขึ้นไป.
- ๕. สังฆเภท ยังสงฆ์ให้แตกจากกัน.
กรรม ๕ อย่างนี้ เป็นบาปอันหนักที่สุด ห้ามสวรรค์ ห้ามนิพพาน ตั้งอยู่ในฐานปาราชิกของผู้ถือพระพุทธศาสนา ห้ามไม่ให้ทำเป็นเด็ดขาด.
-
-
- องฺ. ปฺจก. ๒๒/๑๖๕.
-
- เวสารัชชกรณธรรม คือ ธรรมทำความกล้าหาญ ๕ อย่าง
- ๑. สัทธา เชื่อสิ่งที่ควรเชื่อ.
- ๒. สีล รักษากายวาจาให้เรียบร้อย.
- ๓. พาหุสัจจะ ความเป็นผู้ศึกษามาก.
- ๔. วิริยารัมภะ ปรารภความเพียร.
- ๕. ปัญญา รอบรู้สิ่งที่ควรรู้.
-
-
- องฺ. ปฺจก. ๒๒/๑๔๔.
-
- ธัมมัสสวนานิสงส์ คือ อานิสงส์แห่งการฟังธรรม ๕ อย่าง
- ๑. ผู้ฟังธรรมย่อมได้ฟังสิ่งที่ยังไม่เคยฟัง.
- ๒. สิ่งใดได้เคยฟังแล้ว แต่ไม่เข้าใจชัด ย่อมเข้าใจสิ่งนั้นชัด.
- ๓. บรรเทาความสงสัยเสียได้.
- ๔. ทำความเห็นให้ถูกต้องได้.
- ๕. จิตของผู้ฟังย่อมผ่องใส.
-
-
- องฺ. ปฺจก. ๒๒/๒๗๖.
-
- พละ คือธรรมเป็นกำลัง ๕ อย่าง
- ๑. สัทธา ความเชื่อ.
- ๒. วิริยะ ความเพียร.
- ๓. สติ ความระลึกได้.
- ๔. สมาธิ ความตั้งใจมั่น.
- ๕. ปัญญา ความรอบรู้.
อินทรีย์ ๕ ก็เรียก เพราะเป็นใหญ่ในกิจของตน.
-
-
- องฺ. ปฺจก. ๒๒/๑๑.
-
- ขันธ์ ๕
กายกับใจนี้ แบ่งออกเป็น ๕ กอง เรียกว่าขันธ์ ๕
๑. รูป ๒. เวทนา ๓. สัญญา ๔. สังขาร ๕. วิญญาณ.
ธาตุ ๔ คือ ดิน น้ำ ไฟ ลม ประชุมกันเป็นกายนี้ เรียกว่ารูป.
ความรู้สึกอารมณ์ว่า เป็นสุข คือ สบายกายสบายใจ หรือเป็นทุกข์ คือไม่สบายกายไม่สบายใจ หรือเฉย ๆ คือไม่ทุกข์ไม่สุข เรียกว่าเวทนา.
ความจำได้หมายรู้ คือ จำรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ อารมณ์ที่เกิดกับใจได้ เรียกว่าสัญญา.
เจตสิกธรรม คือ อารมณ์ที่เกิดกับใจ (๑) เป็นส่วนดี เรียกกุศล เป็นส่วนชั่ว เรียกอกุศล เป็นส่วนกลาง ๆ ไม่ดีไม่ชั่ว เรียกอัพยากฤต เรียกว่าสังขาร.
ความรู้อารมณ์ในเวลาเมื่อรูปมากระทบตาเป็นต้น เรียกว่าวิญญาณ.
ขันธ์ ๕ นี้ ย่นเรียกว่า นาม รูป. เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ รวมเข้าเป็นนาม รูปคงเป็นรูป.
อภิ. วิภงฺค. ๓๕/๑.
๑. ความคิด หรือเรื่องราวที่เรียกว่าธรรมะหรือธรรมารมณ์ เรียกว่า สังขาร.
