หมวดที่ ๑ กุศลพิธี

หมวดที่ ๑ กุศลพิธี

     กุศล แปลว่า ฉลาด สิ่งที่ตัดความชั่ว หมายถึงสิ่งที่ดีงาม ถูก

ต้อง กุศลพิธี หมายถึง พิธีกรรมที่ฉลาด และดีงาม มี ๓ เรื่องคือ

     ๑.พิธีแสดงตนเป็นพุทธมามกะ

     การแสดงตนเป็นพุทธมามกะ พุทธมามกะ คือ ผู้ที่รับเอาพระพุทธเจ้าเป็นที่พึ่งของตนเอง

    ๒.พิธีเวียนเทียนในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา

    เวียนเทียน หมายถึง การเดินเวียนขวาเพื่อแสดงความเคารพต่อปูชณียวัตถุ, ปูชณียสถาน  วันสำคัญมี ๔ วัน ดังนี้   

   วันมาฆบูชา   วันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน๓  พระพุทธเจ้าทรงแสดงโ   วาทปาฏิโมกข์ วันจาตุรงคสันติบาต

   วันวิสาขบูชา   วันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน๖  วันประสูติ ตรัสรู้ ปรินิพพาน ของพระพุทธองค์  เป็นวันสำคัญสากลของโลก

   วันอัฎฐมีบูชา  วันแรม ๘ ค่ำเดือน ๖  วันถวายพระเพลิงพระพุทธสรีระ   ไม่เป็นวัดหยุดราชการ

   วันอาสาฬหบูชา วันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๘ พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนา พระรัตนตรัย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์เกิดครบองค์ ๓

   ๓.พิธีรักษาอุโบสถศีล

   อุโบสถ แปลว่า การเข้าจำ หมายถึง การเข้าไปอยู่รักษาศีล ๘ อย่างเคร่งครัด มี ๓ อย่างคือ

   ปกติอุโบสถ  การรักษาเพียงหนึ่งวัน หนึ่งคืน

   ปฏิชาครอุโบสถ  การรักษาครั้งละ ๓ วัน คือ วันรับ  วันรักษา วันส่ง

   ปาฏิหาริกปักขอุโบสถ  การอยู่จำเป็นเวลา ๓ เดือน ปัจจุบันไม่ค่อยมีแล้ว

   วาจาอธิษฐานอุโบสถ  อิมัง  อัฏฐังคสมันนาคะตัง  พุทธะปัญญัตตัง  อุโปสะถัง....ฯ

ศาสนพิธี (น.ธ.ตรี)

ศาสนพิธี (น.ธ.ตรี)

พิธี คือ แบบอย่าง, แบบแผนที่พึงปฏิบัติ 

ศาสนา คือคำสั่งสอน ในที่นี้หมายถึงพระพุทธศาสนา

ศาสนพิธีเกิดขึ้นหลังประกาศศาสนาแล้ว มีที่มาจากหลักการสำคัญทางพระพุทธศาสนา คือ โอวาทปาฏิโมกข์ อันได้แก่ การไม่ทำบาปทั้งปวง การกระทำความดี  การทำจิตให้ผ่องใส

บุญกิริยาวัตถุ คือ หลักการทำบุญ ๓ ประการ คือ ทาน, ศีล, ภาวนา

ศาสนพิธี มี ๔ หมวด คือ  

๑. กุศลพิธี  ได้แก่  พิธีบำเพ็ญกุศล         

๒. บุญพิธี  ได้แก่  พิธีทำบุญ

๓. ทานพิธี  ได้แก่  พิธีถวายทาน          

๔. ปกิณกพิธี   ได้แก่  พิธีเบ็ดเตล็ด

บทที่ ๑๓- ๑๖

บทที่   ๑๓- ๑๖

•   พระอานนท์ส่งข่าวสารการเสด็จดับขันธปรินิพพานแก่เจ้ามัลลกษัตริย์

•   สถานที่ถวายพระเพลิงพระพุทธสรีระ  เรียกว่า  มกุฏพันธนเจดีย์

•   พระสุภัททะกล่าวจาบจ้วงพระธรรมวินัย  หลังจากทราบข่าวการปรินิพพาน

•   วันถวายพระเพลิง  เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า วันอัฏฐมีบูชา

•   พระพุทธเจ้าปรินิพพานได้  ๘ วันถึงถวายพระเพลิง

•   การจัดพุทธสรีระ  จัดตามแบบพระเจ้าจักรพรรดิ

•   สิ่งที่พระพุทธองค์อธิษฐานมิให้เพลิงไหม้ มี ๔ ประการ

๑. ผ้าห่อพระบรมศพชั้นใน ๑ ผืน  ชั้นนอก ๑ ผืน   

๒.พระเขี้ยวแก้ว 

๓. พระรากขวัญทั้ง ๒ (ไหปลาร้า)                    

๔.พระอุณหิส ( กรอบหน้า)

•   โทณพราหมณ์เป็นผู้แบ่งพระบรมสารีริกธาตุ

•   พระบรมสารีริกธาตุได้รับการแบ่ง แก่ ๘ ส่วน ๆ ละ ๒ ทะนาน   ให้แก่ ๘  เมือง คือ

๑. เมืองราชคฤห์           ๒. เมืองไพสาลี            

๓. เมืองกบิลพัสดุ์          ๔. เมืองอัลลกัปปะ

๕. เมืองรามคาม           ๖. เมืองเวฏฐทีปกะ       

๗. เมืองปาวา              ๘.  เมืองกุสินารา

•   กษัตริย์เมืองรามคามได้พระอังคารธาตุ

•   พระเขี้ยวแก้วบนขวาประดิษฐานที่จุฬามณีเจดีย์

•   พระเขี้ยวแก้วบนซ้ายประดิษฐานที่แคว้นคันธาระ

•   ประเภทแห่งสัมมาสัมพุทธเจดีย์ มี ๔ ประเภท

๑.  ธาตุเจดีย์ หมายถึง พระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า

๒.  บริโภคเจดีย์  หมายถึง  สิ่งของหรือสถานที่ที่พระพุทธเจ้าทรงใช้สอย เช่นบาตร จีวร กุฏิ วิหารเป็นต้น

๓.   ธรรมเจดีย์ หมายถึง  สิ่งที่ใช้จารึกคำสอนของพระพุทธเจ้า เช่น คัมภีร์  พระไตรปิฏก เป็นต้น

๔.   อุทเทสิกเจดีย์ หมายถึง  สิ่งที่สร้างขึ้นเป็นรูปเหมือนของพระพุทธเจ้าโดยตรง เช่น พระพุทธรูปเป็นต้น

•  สังคายนา  หมายถึง  การร้อยกรองพระธรรมวินัย  หรือการประชุมตรวจสอบ  ชำระสอบทานและจัดหมวดหมู่คำสอนของพระพุทธเจ้า  วางลงเป็นแบบแผนอันหนึ่งอันเดียวกัน

สังคายนา

สังคายนา หรือสังคีติ หรือการร้อยกรอง หรือจัดแจงพระธรรมวินัยให้เป็นหมวดหมู่ว่านี่เป็นธรรม นี่เป็นวินัย จัดเป็น ๓ หมวด เรียกว่า พระไตรปิฎก คือ

๑. ที่เป็นกฎระเบียบ ข้อบังคับ จัดเป็น วินัยปิฎก

๒. ที่เป็นพระธรรมคำสอน อันเป็นบุคลาธิษฐาน ยกบุคคลเป็นอุทาหรณ์ จัดเป็นสุตตันตปิฎก

๓. ที่เป็นธรรมล้วน ๆ ไม่เกี่ยวกับบุคคลเป็นธรรมที่สุขุมลึกซึ่ง จัดเป็น อภิธรรมปิฎก

การทำสังคายนานั้น ที่พอจะนับได้มี ๕ ครั้ง    ทำในชมพูทวีป ๓ ครั้ง ในลังกาทวีป ๒ ครั้ง คือ  

๑. ปฐมสังคายนา ครั้งที่ ๑ กระทำที่หน้าถ้ำสัตตบรรณคูหา เชิงภูเขาเวภารบรรพต กรุงราชคฤห์ พระเจ้าอชาตศัตรูเป็นองค์อุปถัมภก ภายหลังพุทธปรินิพพาน ๓ เดือน พระมหากัสสปะ เป็นประธาน พระอุบาลีเถระ วิสัชนาพระวินัย พระอานนท์ วิสัชนาพระสูตร และพระอภิธรรม รวมกับพระอรหันตขีณาสพจำนวน ๕๐๐ องค์ ปรารภเรื่องพระสุภัททะกล่าวจ้วงจาบศาสนา กระทำอยู่ ๗ เดือนจึงสำเร็จ

๒. ทุติยสังคายนา  ครั้งที่ ๒ กระทำที่วาลิการาม เมื่องเวสาลี พระเจ้ากาฬาโศกราชเป็นองค์อุปถัมภก เมื่อ พ.ศ. ๑๐๐ โดยพระอรหันต์จำนวน ๗๐๐ องค์ มีพระยสกากัณฑกบุตรเถระเป็นประธานและมีพระสัพพกามีเถระ และพระเรวัตตเถระ เป็นต้น ชำระเรื่องวัตถุ ๑๐ ประการ ที่พวกภิกษุชาววัชชีบุตร ชาวเมืองเวสาลีนำมาแสดงว่าไม่ผิดธรรมวินัย กระทำอยู่  ๘ เดือน จึงสำเร็จ

๓. ตติยสังคายนา ครั้งที่ ๓ กระทำที่อโศการาม เมื่องปาฏลีบุตร พระเจ้าอโศกมหาราชเป็นองค์อุปถัมภก เมื่อ พ.ศ. ๒๑๘ โดยพระอรหันต์ จำนวน ๑,๐๐๐ องค์ มีพระโมคคัลลีบุตรติสส เถระเป็นประธาน เนื่องด้วยเดียรถีย์ปลอมบวชในพุทธศาสนา กระทำอยู่ ๙ เดือน จึงสำเร็จ

๔. จตุตถสังคายนา ครั้งที่ ๔  กระทำที่ถูปาราม เมืองอนุราชบุรี ลังกาทวีป พระเจ้าเทวานัมปิยติสสะ เป็นองค์อุปถัมภก เมื่อ พ.ศ. ๒๓๖ โดยพระมหินทเถระ และพระอริฏฐเถระ เป็นประธานชักชวนภิกษุชาวสีหล ๖๘,๐๐๐ องค์ เพื่อประดิษฐานพระพุทธศาสนาให้มั่นคงในสังกาทวีป กระทำอยู่ ๑๐ เดือน จึงสำเร็จ

          ๕. ปัญจมสังคายนา ครั้งที่ ๕ กระทำที่อาโลกเลณสถาน ในมลัยชนบท ลังกาทวีป พระเจ้าวัฏฏคามินีอภัย เป็นองค์อุปถัมภก เมื่อ พ.ศ. ๔๕๐ โดยภิกษุชาวสีหลผู้พระอรหันต์ จำนวน  ๑,๐๐๐ องค์ พระติสสมหาเถระ และพระพุทธทัตตเถระเป็นต้น เห็นความเสื่อมถอยปัญญาแห่งกุลบุตรจึงได้ประชุมกันมาจารึกพระธรรมวินัย เป็นอักษรลงไว้ในใบลาน ทำอยู่ ๑ ปี จึงสำเร็จ ฯ