วิชาธรรม นักธรรมชั้นเอก 2557

 วิชาธรรม นักธรรมชั้นเอก 2557

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นเอก

สอบในสนามหลวง

วันอาทิตย์ที่ ๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๗

๑.    การสำรวมจิตให้พ้นจากบ่วงแห่งมาร ในหนังสือธรรมวิจารณ์ มีวิธีปฏิบัติอย่างไร ?

เฉลย แนะนำวิธีปฏิบัติไว้ ๓ ประการคือ

๑.    สำรวมอินทรีย์มิให้ความยินดีครอบงำ ในเมื่อเห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส

ถูกต้องโผฏฐัพพะ อันน่าปรารถนา

๒.   มนสิการกัมมัฏฐานอันเป็นปฏิปักษ์ต่อกามฉันทะ คือ อสุภะและกายคตาสติ

หรืออันยังจิตให้สลด คือมรณัสสติ

๓.    เจริญวิปัสสนา คือ พิจารณาสังขารแยกออกเป็นขันธ์ สันนิษฐานเห็นเป็นสภาพ

ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ฯ

๒.   สภาวทุกข์ สันตาปทุกข์ ได้แก่อะไร ?

เฉลย สภาวทุกข์ ได้แก่ทุกข์ประจำสังขาร คือชาติ ชรา มรณะ

สันตาปทุกข์ ได้แก่ความกระวนกระวายใจเพราะถูกไฟคือกิเลสเผา ฯ

๓.    พระพุทธดำรัสที่ตรัสว่า “สูทั้งหลายจงมาดูโลกนี้อันตระการดุจราชรถ” กับที่ตรัสกะ

โมฆราชว่า “โมฆราช ท่านจงมีสติทุกเมื่อ เล็งเห็นโลกโดยความเป็นของสูญ” ทรงมีพระประสงค์ต่างกันอย่างไร ?

เฉลย      พระพุทธดำรัสแรก ทรงมีพระประสงค์ จะทรงปลุกใจให้หยั่งเห็นซึ้งลงไปถึงคุณโทษประโยชน์มิใช่ประโยชน์แห่งสิ่งนั้นๆ อันคุมเข้าเป็นโลก

           พระพุทธดำรัสหลัง ทรงมีพระประสงค์ให้ถอนอัตตานุทิฏฐิ คือความตามเห็นว่าเป็นอัตตา ฯ

๔.    วิสุทธิ ๗ แต่ละอย่างๆ จัดเข้าในไตรสิกขาได้อย่างไร ?

เฉลย     สีลวิสุทธิ จัดเข้าในสีลสิกขา

           จิตตวิสุทธิ จัดเข้าในจิตตสิกขา

           ทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิตรณวิสุทธิ มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ญาณทัสสนวิสุทธิ จัดเข้าในปัญญาสิกขา ฯ

๕.    คำว่า อุปาทิ ในคำว่า สอุปาทิเสสนิพพาน หมายถึงอะไร ?

เฉลย หมายถึงขันธ์ ๕ (ขันธปัญจก) ฯ

๖.     อบาย คืออะไร ? ในอรรถกถาแจกไว้เป็น ๔ อย่าง อะไรบ้าง ?

เฉลย คือโลกที่ปราศจากความเจริญ ฯ มีนิรยะ ติรัจฉานโยนิ ปิตติวิสยะ อสุรกาย ฯ

๗.   ปฐมฌาณ ประกอบด้วยองค์เท่าไร ? อะไรบ้าง ?

เฉลย ด้วยองค์ ๕ ฯ คือวิตก วิจาร ปีติ สุข เอกัคคตา ฯ

๘.    สมถกัมมัฏฐาน กับ วิปัสสนากัมมัฏฐาน ต่างกันอย่างไร ? หัวใจสมถกัมมัฏฐานมีอะไรบ้าง ?

เฉลย  สมถกัมมัฏฐาน คือกัมมัฏฐานเป็นอุบายเครื่องสงบใจ

วิปัสสนากัมมัฏฐาน คือกัมมัฏฐานเป็นอุบายเครื่องเรืองปัญญา ฯ

มีกายาคตาสติ เมตตา พุทธานุสสติ กสิณ และจตุธาตุววัตถาน ฯ

๙.   ปัจจุบันมีการเจริญวิปัสสนากัมมัฏฐานกันมาก อยากทราบว่า อารมณ์ของวิปัสสนากัมมัฏฐาน คืออะไร ?

เฉลย คือสังขารทั้งหลาย ทั้งที่เป็นอุปาทินนกะและอนุปาทินนกะ (หรือ ธรรมในวิปัสสนาภูมิ คือขันธ์ อายตนะ ธาตุ เป็นต้น) ฯ

๑๐.         พระคิริมานนท์หายจากอาพาธเพราะฟังธรรมจากใคร? ธรรมนั้นว่าด้วยเรื่องอะไร?

เฉลย จากพระอานนท์ ฯ ว่าด้วยเรื่องสัญญา ๑๐ ฯ

วิชาธรรม นักธรรมชั้นเอก 2558

ปัญหาวิชาธรรม      นักธรรมชันเอก้

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ที่๒๘ พฤศจิกายนพุทธศักราช๒๕๕๘

๑.    อนิจฺจตา ความไม่เที่ยงแห่งสังขาร ก าหนดรู ้ในทางง่ายได้ด้วยอาการอย่างไร ? เฉลย ด ้วยความเกิดขึ้นในเบื้องต ้น และความสิ้นในเบื้องปลาย ฯ

๒.   ฆนสัญญา คืออะไร ?   กาหนดเห็นสังขารอย่างไร จึงถอนสัญญานันได้ ?

เฉลย   คือความจ าหมายว่าเป็นก ้อน ได ้แก่ความถือโดยนิมิตว่าเรา ว่าเขา ว่าผู ้นั้น

ด ้วยการพิจารณาก าหนดเห็นสังขารกระจายเป็นส่วนย่อย ๆ จากฆนะ คือ ก ้อน จนเห็นสังขารเป็นสภาพว่าง ฯ

๓. ไวพจน์แห่งวิราคะว่า มทนิมฺมทโน ธรรมยังความเมาให้สร่าง ความเมาในที่้หยถึง ความเมาในอะไร ?

เฉลย       หมายถึงความเมาในอารมณ์อันยั่วยวนให ้เกิดความเมาทุกประการ เช่นความถึง พร ้อมแห่งชาติ สกุล อิสริยะ และบริวารหรือลาภ ยศ สรรเสริญ สุข หรือความ เยาว์วัย ความหาโรคมิได ้ และชีวิต ฯ

 ๔. จงสงเคราะห์มรรคมีองค์๘เข้าในวิสุทธิ๗มาดูฯ

เฉลย      สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ         จัดเข ้าในสีลวิสุทธิ

สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ        จัดเข ้าในจิตตวิสุทธิ

สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ จัดเข ้าในทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิตรณวิสุทธิ ม ญาณทัสสนวิสุทธิ ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ญาณทัสสนวิสุทธิ ฯ

๕.    ในสมถกรรมฐาน ๔๐ ประการ  มีนิมิตและภาวนากี่อย่าง ?   อะไรบ้าง ?

เฉลย มีนิมิต๓ คือบริกรรมนิมิต อุคคหนิมิต และปฏิภาคนิมิต และมีภาวนา๓คือ บริกรรมภาวนา อุปจารภาวนา และอัปปนาภาวนา ฯ

๖.    ผู้เจริญเมตตาเป็ นประจ า ย่อมได้รับอานิสงส์อะไรบ้าง ? เฉลย ได ้รับอานิสงส์อย่างนี้

๑. หลับอยู่ก็เป็นสุข ๒. ตื่นอยู่ก็เป็นสุข ๓. ไม่ฝันเห็นสิ่งลามก

๔. เป็นที่รักของมนุษย์ทั้งหลาย ๕. เป็นที่รักของอมนุษย์ทั้งหลาย ๖. เทวดาทั้งหลายย่อมรักษา

๗. ไฟไม่ไหมพิษหรือศัสตราวุธทั้งหลายไม่อาจประทุษร ้าย ๘. จิตย่อมตั้งมั่นได ้เร็วพลัน ๙. ผิวพรรณย่อมผ่องใสงดงาม

๑๐.  ไม่หลงท ากาลกิริยา คือเมื่อจะตายย่อมได ้สติ

๑๑. เมื่อตายแล ้วแม ้เกิดอีก ก็ย่อมเกิดในที่ดีเป็นที่เสวยสุข ถ ้าไม่เสื่อ ก็ไปเกิดในพรหมโลก ฯ

๗.  สติปัฏฐาน๔ คืออะไรบ้าง ? การพิจารณาผม ขน เล็บ ฟัน หนัง โดยความเป็ นของ ปฏิกูล จัดเข้าในสติปัฏฐานข้อไหน ?

เฉลย คือกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน จิตตานุปัสสนาสติปั และธรรมานุปัสสนาสติปัฏฐาน ฯ ในกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน ฯ

๘. พระพุทธองค์ทรงแสดงคิริมานนทสูตรที่ไหน ?

แก่ใคร ?   ว่าด้วยเรืองอะไร่ ?

เฉลย

ที่พระเชตวัน  เมืองสาวัตถี ฯ

แก่พระอานนท์ว่าดฯ้วยสัญญา๑๐ ฯ

๙. ท่านว่า

ผู้ที่จะเจริญวิปัสสนาปัญญา๖พึงรูก่อน้ฐานะฐานะ๖ นั้น  มีอะไรบ้าง ?

เฉลย

มี

๑.

อนิจจะ  ของไม่เที่ยง

๒.

อนิจจลักขณะ

เครื่องหมายที่จะให ้ก าหนดรู ้ว่าไม่เที่ยง

๓.

ทุกขะ  ของสัตว์ทนได ้ยาก

๔.

ทุกขลักขณะเครื่องหมายที่จะให ้ก าหนดรูป็นทุกข์้ว่าเ

๕.

อนัตตา  สิ่งสภาพไม่ใช่ตัวตน

๖.

อนัตตลักขณะ

เครื่องหมายที่จะก าหนดรู ้ว่าเป็นอนัตตา ฯ

๑๐. บรรดาอาการ ๓๒ ประการนั้น

ส่วนที่เป็นอาโปธาตุมีอะไรบ้าง ?

เฉลย

มีดี เสมหะ น ้าเหลือง เลือด เหงื่อ มันข ้น น ้าตา มันเหลว น ้าลาย น ้าม

มูตร ฯ

*********

 

วิชาธรรม นักธรรมชั้นเอก 2559

ปัญหาวิชาธรรม นักธรรมชันเอก

สอบในสนามหลวง

วันพฤหัสบดีที๑๗พฤศจิกายน  พุทธศักราช๒๕๕๙

๑.        อุทเทสว่า“ูทังหลายจงมาดูโลกนี” โลกในทีนีหมายถึงอะไร ?

คนมีลักษณะอย่างไรชื อว่าหมกอยู่ในโลก ?

ตอบ    หมายถึง โลก โดยตรงได้แก่แผ่นดินเป็นที อาศัย โดยอ้อมได้แก่หมู่สัตว์ผู ้อาศัย ฯ คนผู ร้วิจารณญาณไม่หยั้ไ งเห็นโดยถ่องแท้ เพลิดเพลินในสิห้โทษระเริงจนเกินพอดี งอันใ ในสิ งอัน อาจให ้โทษ ติดในสิ งอันเป็นอุปการะจนถอนตนไม่ออก คนมีลักษณะอย่างนี  ย่อมได้รับสุข้างทุกข์บ ้าง แม ้สุขก็เป็นเพียงสามิสสุข อันมีเหยืสุข อล่อใจ เป็นเหตุใดุจเหยื้ติด ออันเบ็ดเกียวไว้ฉะนั น ฯ

๒.           นิพพิทาคืออะไร?ปฏิปทาเครื องดําเนินให้ถึงนิพพิทานั นอย่างไร ? ตอบ นิพพิทา คือความหน่ายในทุกขขันธ์ ฯ

อย่างนี คือ พิจารณาเห็นด้วยปัญญาว่า สังขารทั งหลายทั งปวงไม่เที ยง เป็นทุกข์ ธรรมทั งหลายทั งปวงเป็นอนัตตา ย่อมเกิดนิพพิทายในทุกขขันธ์เบื อหน่าไม่เพลิดเพลิน ยึดมั นหมกมุ่นอยู่ในสังขารอันยั  วยวนเสน่หา ฯ

๓.           วิราคะ ได้แก่อะไร?คําว่า“ฏฏฺปจฺเฉโทู ธรรมเข้าไปตัดเสียซึ งวัฏฏะ” มีอธิบายว่าอย่างไร?

ตอบ    ได้แก่ ความสิ นกําหนัด ฯ

อธิบายว่า วัฏฏะ หมายเอาความเวียนว่ายตายเกิดด้วยอํานาจกิเลสกรรมและวิบาก

วิราคะเขาไปตัดความเวียนว่ายตายเกิดนั้น จึงเรียกว่าวฏฏฺูปจฺเฉโท ธรรมเขาไปตัดเสีย้

ซึ งวัฏฏะ ฯ

  

๔.           ความหลุดพ้นอย่างไรเป็ นสมุจเฉทวิมุตติ?จัดเป็นโลกิยะหรือโลกุตตระ? ตอบ ความหลุดพ้นด้วยการตัดกิเลสได้เด็ดขาด ได้แก่อริยมรรค ฯ

จัดเป็นโลกุตตระ ฯ

๕.           ธรรมอะไรเป็ นยอดแห่งสังขตธรรม?เพราะเหตุไร? ตอบ อัฏฐังคิกมรรคเป็นยอดแห่งสังขตธรรม ฯ

เพราะองค์๘ แต่ละองค์ ๆ ของอัฏฐังคิกมรรค ก็เป็นธรรมดี ๆ รวมกันเข๘ย่อมเป็น้าทั ง ธรรมดียิ งนัก และเป็นทางเดียวนําไปถึงความดับทุกข์หรือถึงความหมดจดแห่งทัสสนะ ฯ

๖.            สันติความสงบ เกิดขึ นที ดใ ?  มีปฏิปทาที จะดําเนินอย่างไร?

ตอบ    เกิดขึ นที กาย วาจา ใจ ฯ

มีปฏิปทาที จะดําเนิน คือ ปฏิบัติกาย                       วาจา  ใจ     ให้สงบจากโทษเวรภัยด้วยการละโลกามิส

คือกามคุณ๕ ฯ

๗.           พระบาลีว่า“สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺโค ธรรมเป็นที ละอุปธิทัสงปวง”

ในคํานี อุปธิเป็นชื อของอะไรได้บ้าง ? แต่ละอย่างมีอธิบายว่าอย่างไร?

ตอบ   เป็นชื อของกิเลสและปัญจขันธ์ ฯ

ที เป็นชื อของกิเลส มีอธิบายว่า เข ้าไปทรงคือเข ้าครอง ที เป็นชื อแห่งปัญจขันธ์ มีอธิบายว่า เข ้าไปทรงคือหอบไว้ซึ งทุกข์ ฯ

๘.           คติ คืออะไร? สัตวโลกที ตายไป มีคติเป็ นอย่างไรบ้าง? ตอบ คือ ภูมิหรือภพเป็นที ไปหลังจากตายแล ้ว ฯ

มีคติเป็น๒คือ

๑.  ทุคติ ภูมิเป็นที ไปข ้างชั ว ซึ งเกิดจากการประพฤติทุจริตทางกายวาจาใจ ๒. สุคติ ภูมิเป็นที ไปข ้างดี ซึ งเกิดจากการประพฤติสุจริตทางกายวาจาใจ ฯ

๙.            ในพระพุทธคุณ๙ ประการนั น ส่วนไหนเป็นเหตุส่วนไหนเป็นผล ? เพราะเหตุไร? ตอบ พระพุทธคุณ ส่วนอัตตสมบัติ เป็นเหตุ ส่วนปรหิตปฏิบัติ เป็นผล ฯ

เพราะทรงบริบูรณ์ด้วยพระพุทธคุณส่วนอัตตสมบัติก่อนแล ้วจึงทรงบําเพ็ญพุทธกิจ ให้สําเร็จประโยชน์แก่เวไนย ฯ

๑๐.    ในวิสุทธิ๗วิสุทธิข้อไหนบ้างเตุให้เกิดขึเป็ นและตังอยู่แห่งวิปัสสนา  ?

เพราะเหตุไร?  จงอธิบาย

ตอบ    ขอสีลวิสุทธิ้ความบริสุทธิแห่งศีล และจิตวิสุทธิความบริสุทธิแห่งจิตเป็นเหตุให้เกิดขึ นและตังอยู่แห่ง

วิปัสสนา ฯ

เพราะผู้มีศีลไม่บริสุทธิจิตย่อมไม่สงบ เมือจิตไม่สงบก็ยากที จะเจริญวิปัสสนา  ฯ

ให้เวลา๓ ชั วโมง