พิธีมงคลสมรส

พิธีมงคลสมรส
พิธีมงคลสมรส เรียกอย่างสามัญว่า งานแต่งงาน หรือ งานแต่ง เป็นประเพณีของ
พุทธศาสนิกชนชาวไทย นิยมให้มีพิธีสงฆ์เข้ามาเกี่ยวข้องเพื่อความเป็นสิริมงคลแก่คู่บ่าวสาวด้วย
สมัยพุทธกาล เรียกพิธีนี้ว่า วิวาหมงคล หรืออาวาหมงคล คนไทยนิยมนามาใช้แบบกึ่ง
ทางการว่า งานวิวาห์ ปกติงานมงคลสมรสของไทย จะจัดพิธีที่บ้านเจ้าสาว ถ้ามีบ้านหรือ
เรือนหอโดยเฉพาะ นิยมจัดที่บ้านหรือเรือนหอนั้น
พิธีทาบุญงานมงคลสมรส ประเพณีไทยโบราณนิยมจัดงานให้เสร็จภายในวันเดียว
แบ่งเป็น ๒ ช่วงเวลา คือ ตอนเช้ามีพิธีทาบุญเลี้ยงพระ ให้คู่บ่าวสาวทาบุญตักบาตรร่วมก่อน
เมื่อเสร็จพิธีสงฆ์ช่วงเช้าแล้ว ตอนสายจะเป็นประเพณียกขันหมาก ไหว้บรรพบุรุษ ไหว้พ่อแม่
ญาติผู้ใหญ่ และอื่น ๆ ตอนบ่ายมีพิธีสงฆ์อีกวาระหนึ่ง จะนิมนต์พระสงฆ์ชุดเดิมมาเจริญพระพุทธมนต์ เพื่อทาน้ามนต์ใช้หลั่งน้าสังข์ โดยพระสงฆ์จะประพรมน้าพระพุทธมนต์ให้เพื่อ
เป็นสิริมงคลแก่คู่บ่าวสาว บ้านหรือเรือนหอด้วย จากนั้นเป็นพิธีหลั่งน้าสังข์ของบิดา มารดา
และญาติผู้ใหญ่ของคู่บ่าวสาว ตลอดถึงแขกผู้มีเกียรติรับเชิญมาร่วมงาน จะไม่ขอลงรายละเอียด
พิธีแบบโบราณนี้ เพราะปัจจุบันแทบจะไม่มีการจัดพิธีรูปแบบนี้แล้ว สาหรับพิธีทาบุญ
งานมงคลสมรสในปัจจุบัน นิยมจัดพิธีสงฆ์ให้เสร็จช่วงเช้า เสร็จพิธีสงฆ์แล้ว จึงประกอบพิธี
ทางโลกต่อไป ในที่นี้จะกล่าวเฉพาะพิธีสงฆ์เท่านั้น
การเตรียมการต่าง ๆ ก็คล้ายกับการทาบุญในพิธีทั่วไป การนิมนต์พระสงฆ์ นิยม
นิมนต์ ๙ รูป สมัยโบราณนิมนต์พระสงฆ์เป็นคู่ คือ ๘ รูป ๑๐ รูป เพื่อให้คู่บ่าวสาวนิมนต์
นิมนต์เท่า ๆ กัน สาหรับเครื่องประกอบพิธี นอกจากอุปกรณ์ทั่วไป เช่น พระพุทธรูป โต๊ะหมู่
ยังมีเครื่องประกอบพิธีโดยเฉพาะอีก คือ มงคลแฝด กระแจะ สาหรับเจิมคู่บ่าวสาว เตรียม
นาเข้าพิธีเจริญพระพุทธมนต์ เพื่อความเป็นสิริมงคล โดยมีขั้นตอนการปฏิบัติตามลาดับ ดังนี้
ครั้นได้เวลาตามกาหนดแล้ว คู่บ่าวสาวจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัยร่วมกัน
โดยเจ้าสาวนั่งด้านซ้ายของเจ้าบ่าว สมาทานศีล ฟังพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ เมื่อถึงบท
พาหุง คู่บ่าวสาวตักบาตรร่วมกัน โดยทั้งคู่จับทัพพีเดียวกัน พระสงฆ์สวดมนต์จบ ประเคน
ภัตตาหารร่วมกันพระสงฆ์ฉันเสร็จแล้ว ถวายจตุปัจจัยไทยธรรม และประพรมน้าพระพุทธมนต์
กรณีมีพิธีหลั่งน้าสังข์ในภายหลัง ประธานพิธีจะเป็นผู้เจิมหน้าคู่บ่าวสาว
เมื่อพิธีสงฆ์เสร็จสิ้นแล้ว จะมีพิธีตามประเพณีต่อไป สุดแต่เจ้าภาพจะกาหนด
การเจริญพระพุทธมนต์ในสมัยก่อน นิยมสวดมหาสมัยสูตร ปัจจุบันสวดเจ็ดตานานเหมือน
การทาบุญทั่วไป แต่จะสวดอังคุลิมาลปริตรและวัฏฏกปริตรเพิ่มด้วย โดยความหมายว่า
อังคุลิมาลปริตรจะช่วยให้คลอดบุตรง่าย และวัฏฏกปริตรเป็นการคุ้มครองบ้านหรือเรือนหอ
จากอัคคีภัย

พิธีเจริญพระพุทธมนต์

พิธีเจริญพระพุทธมนต์
คาว่า เจริญพระพุทธมนต์และสวดพระพุทธมนต์ เป็นศัพท์บัญญัติใช้กับพิธีทาบุญ
ทางพระพุทธศาสนา การเจริญพระพุทธมนต์ใช้กับงานพิธีปรารภเหตุ คือ ความสุข ความ
เจริญของตนเอง ครอบครัวบ้าง สังคมบ้าง นิยมเรียกว่า งานมงคล การสวดพระพุทธมนต์
ใช้กับงานปรารภเหตุ คือ การตาย นิยมเรียกว่า งานอวมงคล
แต่กิริยาสาธยายว่า เจริญหรือสวดนั้น ต่างกันเพียงประเภทของงานเท่านั้น เมื่อใช้
ภาษาให้เข้าใจง่าย เรียกรวมกันว่า สวดมนต์ ไม่ว่าจะเป็นงานใดก็ตาม
พิธีมงคลจัดขึ้นเพื่อความสุขความเจริญ นิยมสวดพระปริตรและพระสูตรเหล่านี้ คือ
๑. เจ็ดตานาน หรือ จุลราชปริตร
๒. สิบสองตานาน หรือ มหาราชปริตร
๓. ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร
๔. มหาสมัยสูตร
๕. โพชฌงคสูตร
๖. คิริมานนทสูตร
๗. มหาสติปัฏฐานสูตร
๘. ชยมงคลคาถา
๙. คาถาจุดเทียนชัยและคาถาดับเทียนชัย
เจ็ดตานานและสิบสองตานาน
พิธีทาบุญเนื่องด้วยการเฉลิมฉลองและปรารภความสุขความเจริญ ทาให้เกิดความ
เป็นสิริมงคลแก่เจ้าภาพ เช่น งานฉลองพระบวชใหม่ งานขึ้นบ้านใหม่ งานแต่งงาน งานวันเกิด
การเจริญพระพุทธมนต์ นิยมใช้เจ็ดตานานเป็นพื้น บทสวดมนต์เจ็ดตานาน พระโบราณาจารย์
ท่านกาหนดพระสูตร คาถา และหัวข้อพุทธภาษิต บรรดาที่มีอานุภาพในทางแนะนาและ
ป้องกันสรรพภัยพิบัติ รวมเรียกว่า พระปริตร แปลว่า เครื่องป้องกันหรือเครื่องต้านทาน
เจ็ดตานานหรือจุลราชปริตร ประกอบด้วย
๑. มงคลสูตร
๒. รตนสูตร
๓. กรณียเมตตสูตร
๔. ขันธปริตร
๕. โมรปริตร
๖. ธชัคคปริตร หรือ ธชัคคสูตร
๗. อาฏานาฏิยปริตร
๘. โพชฌงคปริตร
เมื่อรวมโมรปริตรเข้ากับธชัคคปริตร เหลือเพียง ๗ ปริตร จึงเรียกว่า เจ็ดตานาน
สิบสองตานาน หรือ มหาราชปริตร ประกอบด้วย
๑. มงคลสูตร
๒. รตนสูตร
๓. กรณียเมตตสูตร
๔. ขันธปริตร
๕. โมรปริตร
๖. วัฏฏกปริตร
๗. ธชัคคปริตร หรือ ธชัคคสูตร
๘. อาฏานาฏิยปริตร
๙. องคุลิมาลปริตร
๑๐. โพชฌังคปริตร
๑๑. อภยปริตร
๑๒. ชยปริตร
ในการสวดทั่วไป นิยมใช้เพียง ๗ หัวข้อหรือน้อยกว่า พิธีที่ใช้สวดทั้ง ๘ หรือ ๑๒
หัวข้อก็มีทั้งนี้ ขึ้นกับความสาคัญของงานและมีเวลาอานวยในการสวด ดังนั้น ปัจจุบันจึง
มีสวดอยู่ ๓ แบบ คือแบบเต็ม แบบย่อและแบบลัด
อนึ่ง พิธีเจริญหรือสวดพระพุทธมนต์ในพิธีการต่าง ๆ พระสงฆ์จะสวดบทเบื้องต้นก่อน
เรียกว่า ต้นสวดมนต์ หรือต้นตานาน แล้วจึงสวดพระปริตรหรือพระสูตรต่าง ๆ ตามกาหนด
เรียกว่าตัวตานาน สุดท้ายเป็นเบื้องปลายบทสวดมนต์ เรียกว่า ท้ายสวดมนต์ หรือ ท้ายตานาน
ต้นตานาน เริ่มด้วยบทชุมนุมเทวดา เรียกอย่างสามัญว่า ขัดสัคเค พระสงฆ์รูปที่ ๓ จะเป็น
ผู้ขัด จากนั้นสวดบทนมัสการ คือ นโม ตัสสะ จนถึงบทนมการอัฏฐกคาถา หรือนโม ๘ บท

แล้วจึงสวดบทพระปริตรหรือพระสูตรเป็นลาดับต่อไปบทชุมนุมเทวดาหรือขัดสัคเค เป็นบทขัดเพื่อเชิญเทวดาผู้สถิตอยู่ ณ สถานที่ต่าง ๆ
ให้มาร่วมประชุมฟังธรรม คือ การเจริญพระพุทธมนต์ การขัดสัคเค มีบทนาขัดอยู่ ๓ แบบ
ใช้ในพิธีแตกต่างกัน ดังนี้
แบบที่ ๑ ใช้ในงานพระราชพิธีและรัฐพิธี มีบทนาในการขัดสัคเคว่า สะรัชชัง
สะเสนัง สะพันธุง นรินทัง ปะริตตานุภาโว สะทา รักขะตูติ ผะริตวานะ เมตตัง สะเมตตา
ภะทันตา อะวิกขิตตะจิตตา ปะริตตัง ภะณันตุ แล้วว่าบทขัดสัคเคที่เหลือต่อไปจนจบ
แบบที่ ๒ ใช้ขัดในการสวดพระพุทธมนต์ ๑๒ ตานาน เริ่มต้นคาว่า สะมันตา
จักกะวาเฬสุ อัตราคัจฉันตุ เทวะตา สัททัมมัง มุนิราชัสสะ สุณันตุ สัคคะโมกขะทัง แล้วว่า
บทขัดสัคเค ที่เหลือต่อไปจนจบ
แบบที่ ๓ ใช้ขัดในการสวดพระพุทธมนต์ ๗ ตานาน เริ่มต้นคาว่า ผะริตวานะ เมตตัง
สะเมตตา ภะทันตา อะวิกขิตตะจิตตา ปะริตตัง ภะณันตุ แล้วว่าบทขัดสัคเคที่เหลือ
ต่อไปจนจบ
ท้ายตานาน คือบท นัตถิ เม สะระณัง อัญญัง ... ต่อกับบท ยังกิญจิ ระตะนัง
โลเก ...และต่อด้วยบท ทุกขัปปัตตา ถ้ามีการถวายภัตตาหารด้วย จะสวดบทถวายพรพระ
จบด้วยบท ภะวะตุ สัพพะมังคะลัง ... เป็นอันเสร็จพิธีเจริญพระพุทธมนต์ สาหรับการสวด
มนต์เย็น ไม่มีบทสวดถวายพรพระและจบด้วยบท ภะวะตุ สัพพะมังคะลัง ... เช่นเดียวกัน

ความศักดิ์สิทธิ์ของพระพุทธมนต์

ความศักดิ์สิทธิ์ของพระพุทธมนต์
การเจริญหรือการสวดพระพุทธมนต์ จะเกิดพุทธานุภาพ ธรรมานุภาพ สังฆานุภาพ
และปริตตานุภาพอันศักดิ์สิทธิ์สมบูรณ์ ผู้ร่วมประกอบพิธีกรรมต้องมีความพร้อม ๓ ประการ คือ
๑. ผู้ฟังมีศรัทธาความเชื่อความเลื่อมใสในพระพุทธมนต์
๒. ผู้เจริญหรือสวดพระพุทธมนต์มีจิตสงบนิ่ง เป็นสมาธิแน่วแน่

๓. สวดด้วยจิตเมตตา หวังให้ผู้ฟังได้รับอานิสงส์เต็มที่

เพิ่มเติมความรู้ โดย พระวิจิตรธรรมาภรณ์ ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดสระเกศฯ

จิตที่สงบราบเรียบละเอียดอ่อนจากการสวดมนต์ จะทำให้เกิดความรู้สึกนึกคิดที่เปี่ยมล้นด้วยพลังแห่งความดีงาม ย่อมส่งผลดีต่อร่างกายได้ จิตที่สงบสุขย่อมอยู่ในร่างกายที่สมบูรณ์แข็งแรง  ปราศจากความอ่อนแอ ในขณะเดียวกันร่างกายที่มีโรคภัยไข้เจ็บ  ย่อมจะทำให้จิตใจอ่อนแอตามไปด้วย 

ผู้ที่สวดมนต์เป็นประจำ  มักจะมีสุขภาพที่ดีภายใต้จิตใจที่เบิกบานแจ่มใส  อยู่ในโลกได้อย่างมีความสุข  การสวดมนต์เป็นประจำมีอานิสงส์  ดังนี้

  ๏ ทำให้เป็นคนไม่เคร่งเครียด  หากความเคียดเกิดขึ้นก็จะคลายลงได้ จนกระทั่งความเครียดนั้นจางหายไปในที่สุด
  ๏ ทำให้จิตใจสงบนิ่งเยือกเย็น ผู้ที่มีจิตใจเร่าร้อนเป็นไฟอยู่เสมอ การสวดมนต์จะช่วยให้ความเร่าร้อนทางอารมณ์ที่โหมไปด้วยเพลิงโทสะ เพลิงโมหะ เพลิงอิจฉาริษยาลดลงได้  ทำให้เป็นสุภาพชนที่มีลักษณะสุขุมเยือกเย็น ภายใต้จิตใจที่อ่อนโยนงดงาม
  ๏ ทำให้หลับสบายตื่นก็เป็นสุข ผู้ที่นอนหลับยาก  การสวดมนต์จะช่วยปรับความสมดุลทางจิตให้ก้าวลงสู่ความหลับอย่างสบายไม่กระสับกระส่าย  เพราะจิตใจไม่แปรปรวน  ตื่นขึ้นมาก็สดชื่นไม่ง่วงซึม 
  ๏ ทำให้อาการผิดปกติของระบบทางเดินอาหารหมดไป ความเครียดทำให้เกิดระบบทางเดินอาหารผิดปกติ เพราะน้ำย่อยหรือน้ำดีจะหลั่งออกมาจากตับแล้วทำให้ระคายเคืองผนังกระเพราะอาหาร  ผู้ที่มีเครียดมักจะปวดท้อง หรืออาเจียน

การสวดมนต์ช่วยให้ลดระดับการเกร่งของประสาททุกส่วนในร่างกาย  จึงทำให้ความเคียดลดลง และทำให้อาการผิดปกติของระบบทางเดินอาหารหายไปด้วย  เมื่อไม่มีความเครียดปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหารก็หมดไป  เท่ากับว่าการสวดมนต์ช่วยปรับความสมดุลของระบบทางเดินอาหารในกระเพาะ

  ๏ ทำให้ปฏิบัติหน้าที่การงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากร่างกายมีสุขภาพดี จิตใจก็ย่อมปลอดโปร่งมีความสุข  จิตใจที่ปลอดโปร่งย่อมทำงานได้ผลอย่าง มีประสิทธิภาพ
  ๏ ทำให้เกิดความคิดสร้างสรรค์   ผู้ที่มีจิตปลอดโปร่งเป็นสมาธิ ย่อมมีวิสัยทัศน์กว้างไกล ทำให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ต่างๆ มากมาย   
  ๏ ครอบครัวมีความสุข มีอนาคต เป็นทรัพยากรบุคคลของชาติที่มีค่ายิ่ง ประเทศชาติจะกว้าไปข้างหน้าด้วยดีทุกวิถีทาง คนที่มีคุณงามความดีขนาดนี้แล้ว เรื่องที่ไม่ดีย่อมจะไม่มีให้เห็นได้เลย เพราะการสวดมนต์บำบัดนั้นมีผลดีมากมายและแปลกประหลาด
  ๏ ผู้คนก็เมตตาเทวดาก็รัก เป็นที่รักของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย จะอยู่ที่ไหน เทวดาก็ให้การคุ้มครองรักษา