บทที่ ๖ เสวยวิมุตติสุขและปฐมเทศนา

บทที่   ๖  เสวยวิมุตติสุขและปฐมเทศนา

•   สัตตมหาสถาน  คือสถานที่สำคัญ  ๗ แห่ง  ได้แก่สถานที่เคยเสวยวิมุตติสุข  เป็นเวลา ๗ สัปดาห์ ๔๙ วัน

 สัปดาห์ที่ ๑ ประทับบนรัตนบัลลังค์ใต้ต้นศรีมหาโพธิ์  ทรงพิจารณาปฏิจจสมุปบาท

 สัปดาห์ที่ ๒ ทรงประทับยืนจ้องพระเนตรดูต้นพระศรีมหาโพธิ์ 

โดยมิได้กระพริบพระเนตรตลอด ๗ วัน สถานที่นั้นจึงได้ชื่อว่า อนิมิสเจดีย์

 สัปดาห์ที่ ๓  พระองค์ทรงเนรมิตที่จงกรมระหว่าง อนิมิสเจดีย์กับต้นพระศรีมหาโพธิ์

แล้วเสด็จจงกรม  ณ  ที่นั้น  ตลอด ๗ วัน  สถานที่นี้เรียกว่า  รัตนจงกรมเจดีย์

สัปดาห์ที่ ๔ พระองค์ทรงนั่งขัดสมาธิในเรือนแก้ว

ซึ่งเทวดาเนรมิตถวาย ทรงพิจารณาพระอภิธรรมตลอด ๗ วัน สถานที่นั้นได้ชื่อว่ารัตนฆรเจดีย์

สัปดาห์ที่  ๕  ทรงประทับใต้ร่มไม้  อชปาลนิโครธ (ต้นไทร)

- พบพราหมณ์ที่ชอบตวาดว่า หึ หึ 

- ทรงขับธิดามารทั้ง ๓ คือ นางตัณหา นางราคา นางอรดี

สัปดาห์ที่  ๖  ทรงประทับใต้ร่มไม้  มุจลินท์ (ไม้จิก) 

- มีฝนตกพรำเจือลมหนาวตลอด ๗ วัน  มีพญานาคชื่อว่ามุจลินท์  ขนดหางเป็น ๗ รอบ แผ่พังพานปรกพระองค์ เพื่อไม่ให้ลมและฝนถูกต้องพระองค์

สัปดาห์ที่ ๗  ทรงประทับใต้ต้นราชายตนะ(ไม้เกด)

- พ่อค้าสองพี่น้องคือ  ตปุสสะและภัลลิกะ ถวายข้าวสัตตุผงสัตตุก้อน 

- ถึงพระพุทธและพระธรรมเป็นสรณะ เรียกว่า  เทวฺวาจิกอุบาสก

- พระองค์ทรงมอบพระเกตุธาตุ  ๘  เส้นแก่อุบาสกทั้งอง

•   ท้าวสหัมบดีพรหมอาราธนาให้แสดงธรรม

•   พระพุทธองค์ทรงพิจารณาดอกบัว ๔  เหล่า  เปรียบปัญญาคน คือ

๑. อุคฆฏิตัญญู มีปัญญาเฉียบแหลม (บัวพ้นน้ำ)   

๒. วิปจิตัญญู มีปัญญาปานกลาง (บัวเสมอผิวน้ำ)

๓. เนยยะ มีปัญญาพอแนะนำได้ (บัวในน้ำ)  

๔.ปทปรมะ ด้อยปัญญา (บัวอในโคลนตม)

•    พระพุทธองค์ทรงคิดถึงอาฬารดาบสและอุททกดาบสเป็นคนแรกที่จะแสดงธรรมให้ฟัง

•    พระองค์ได้พบอุปกาชีวกระหว่างทางไปกรุงพาราณสี

•   ปฐมเทศนา  ชื่อว่า ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร

•   แสดงแก่ปัญจวัคคีย์  เมื่อวันขึ้น ๑๕  ค่ำ  เดือน ๘  ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน  กรุงพาราณสี  แคว้นกาสี

•   เนื้อความธรรมโดยย่อ คือ สิ่งที่บรรพชิตไม่ควรเสพที่สุด ๒ อย่าง

๑. กามสุขัลลิกานุโยค  การพันพันตนในกาม          ๒.อัตตกิลมถานุโยค การทรมานตนให้ลำบาก

๓. สิ่งที่บรรพชิตควรเสพคือ  มัชฌิมาปฏิปทา  คือ ข้อปฏิบัติอันเป็นทางสายกลาง อันประกอบด้วยอริยมรรคมีองค์ ๘

•   โกณฑัญญะได้ดวงตาเห็นธรรม คือ  โสดาปัตติผล

•   เอหิภิกขุอุปสัมปทา คือ พระพุทธเจ้าทรงบวชให้โกณฑัญญะเป็นรูปแรก

•   พระอัญญาโกณฑัญญะจึงเป็นพระสงฆ์องค์แรกในพุทธศาสนา

•  วันนี้เป็นวันที่มีพระรัตนตรัยครบ  คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เรียกว่า วันอาสาฬหบูชา ตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘

•   ทรงแสดงธรรมชื่อว่า  อนัตตลักขณสูตร  โปรดปัญจวัคคีย์ ในวันแรม  ๕  ค่ำ  เดือน ๙  และทั้งหมดได้บรรลุพระอรหันต์

•   มีพระอรหันต์เกิดขึ้นในโลก ๖ องค์  คือ พระพุทธเจ้า ๑  พระปัญจวัคคีย์  ๕

•   ใจความย่อของอนัตตลักขณสูตร คือ  ขันธ์  ๕  คือ  รูป  เวทนา สัญญา  สังขาร  วิญญาณ  เป็นของไม่เที่ยง  เป็นทุกข์  เป็นอนัตตา  ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น

บทที่ ๕ ตรัสรู้

บทที่  ๕  ตรัสรู้

•   หลังจากเสด็จออกบรรพชาแล้ว ทรงประทับแรมที่ อนุปิยอัมพวัน

•   หลังจากออกบรรพชาแล้ว   เข้าศึกษาที่สำนักของ อาฬาดาบส  กาลามโครตและอุททกดาบส รามบุตร

•   ทรงบำเพ็ญทุกกรกิริยาที่ อุรุเวลาเสนานิคม  ทุกกรกิริยา หมายถึง กิริยาที่ทำได้ยาก

•   กิริยาที่ทำได้ยากมี  ๓  วาระ  คือ  

๑.  กัดฟันด้วยฟัน กดเพดานด้วยลิ้น  ๒.  กลั้นลมหายใจเข้า-ออก  ๓.  อดอาหารจนซูบผอบ

•   ปัญจวัคคีย์ ดูแลในระหว่างบำเพ็ญเพียร

•   ทรงเลิกบำเพ็ญเพียร   “เพราะมิใช่หนทางแห่งการตรัสรู้”

•   นางสุชาดา ถวายข้าวมธุปายาสก่อนตรัสรู้

•   ญาณที่ทรงได้ในระหว่างบรรลุธรรม  ตามลำดับคือ

๑.  ปฐมยาม     บรรลุปุพเพนิวาสานุสสติญาณ  คือ  ระลึกชาติได้

๒.  มัชฌิมยาม  บรรลุจุตูปปาตญาณ คือ รู้การเกิดและตายของสัตว์ทั้งปวง

๓.  ปัจฉิมยาม  บรรลุอาสวักขยญาณ  คือ รู้อริยสัจ ๔ คือ ทุกข์  สมุทัย  นิโรธ  มรรค

•   โสตถิยพราหมณ์  ถวายหญ้าคาก่อนวันตรัสรู้

•   พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้เมื่อพระชนมายุ ๓๕ พรรษา

•   ตรงกับวันพุธขึ้น ๑๕ค่ำ เดือน๖ ใต้ต้นศรีมหาโพธิ์ ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา ต.อุรุเวลาเสนานิคม แคว้นมคธ

•   ตรัสรู้หลังจากบรรพชา ๖ ปี

•   พระพุทธเจ้าตรัสรู้ อริยสัจ ๔

•   พระพุทธเจ้าทรงชนะมารและเสนามารด้วย บารมี๑๐

•   คำว่า “ สัมมาสัมโพธิญาณ”  หมายถึง ญาณเป็นเครื่องตรัสรู้โดยชอบ

บทที่ ๔ เสด็จออกผนวช

บทที่ ๔  เสด็จออกผนวช

๑. เทวทูตคือ สิ่งที่เทวดาเนรมิตขึ้น มี ๔ ประการ  คือ คนแก่   คนเจ็บ   คนตาย  สมณะ

๒. เจ้าชายสิทธัตถะเสด็จออกผนวชเมื่อพระชนมายุ ๒๙  พรรษา

๓. มหาภิเนษ¬กรมณ์  หมายถึง การเสด็จออกบวชของเจ้าชายสิทธัตถะ

๔. เจ้าชายสิทธัตถะทรงออกผนวชมี นายฉันนะและม้ากัณฐกะ ติดตามไปด้วย

๕. เจ้าชายสิทธัตถะ  ทรงผนวชด้วยวิธี อธิษฐานเพศบรรพชิต

๖. เจ้าชายสิทธัตถะทรงอธิษฐานเพศบรรพชิต ที่ไหน ณ ริมฝั่งอโนมานที

๗.  ฆฏิการพรหมเป็นผู้ถวายบาตรและเครื่องบริขาร

๘. หลังจากบรรพชาทรงประทับแรมที่  อนุปิยอัมพวัน

๙. ปัญจวัคคีย์ หมายถึง บุคคลผู้มีพวกห้า  มี  โกณฑัญญะ  วัปปะ  ภัททิยะ มหานามะ  และอัสสชิ