วิชาธรรม นักธรรมชั้นโท 2557

 วิชาธรรม นักธรรมชั้นโท 2557

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันอาทิตย์ที่ ๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๗

๑.     ตจปัญจกกัมมัฏฐาน มีอะไรบ้าง? เรียกอีกอย่างหนึ่งว่าอย่างไร? เป็นอารมณ์ของสมถกัมมัฏฐานหรือของวิปัสสนากัมมัฏฐาน?

เฉลย มีเกสา ผม  โลมา ขน  นขา เล็บ  ทนฺตา ฟัน  และตโจ หนัง ฯ

เรียกอีกอย่างว่ามูลกัมมัฏฐาน ฯ เป็นอารมณ์ได้ทั้งสมถกัมมัฏฐาน และ วิปัสสนากัมมัฏฐาน ฯ

๒.    สังขตธรรม และ อสังขตธรรม ต่างกันอย่างไร? สัตว์ ต้นไม้ ภูเขา เป็นสังขตธรรม เพราะมีลักษณะอย่างไร?

เฉลย สังขตธรรม คือธรรมอันปัจจัยปรุงแต่ง ส่วนอสังขตธรรม คือธรรมอันปัจจัยไม่ได้ปรุงแต่ง ฯ เพราะมีลักษณะ คือมีความเกิดขึ้นในเบื้องต้น มีความดับในที่สุด และเมื่อยังตั้งอยู่ ความแปรผันปรากฏ ฯ

๓.     มหาภูตรูป คืออะไร? มีความเกี่ยวเนื่องกับอุปาทายรูปอย่างไร?

เฉลย คือรูปที่เป็นใหญ่เป็นประธาน อันประกอบด้วยธาตุ ๔ ได้แก่ดิน น้ำ ไฟ ลม ฯ

เป็นที่ตั้งอาศัยแห่งอุปาทายรูปหรือรูปย่อย เมื่อรูปใหญ่แตกทำลายไป อุปาทายรูปที่อิงอาศัยมหาภูตรูปนั้นก็แตกทำลายไปด้วย ฯ

๔.     กิเลส กรรม วิบาก ได้ชื่อว่า วัฏฏะ เพราะเหตุไร? จะตัดให้ขาดได้ด้วยอะไร?

เฉลย เพราะหมุนเวียนกันไป คือกิเลสเกิดขึ้นแล้วเป็นเหตุให้ทำกรรม ครั้นทำกรรมแล้ว ย่อมได้รับวิบากแห่งกรรม เมื่อได้รับวิบาก กิเลสเกิดขึ้นอีก วนกันไปอย่างนี้ ฯ

ด้วยอรหัตตมรรค ฯ

๕.    กตญาณ เป็นไปในอริยสัจ ๔ อย่างไร?

เฉลย ปรีชาหยั่งรู้ว่า ทุกข์ควรกำหนดรู้ได้กำหนดรู้แล้ว ทุกขสมุทัยที่ควรละได้ละแล้ว ทุกขนิโรธที่ควรทำให้แจ้งได้ทำให้แจ้งแล้ว ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาที่ควรเจริญได้เจริญแล้ว ฯ

๖.     ความรู้สึกเฉยๆ ทางกาย กับความรู้สึกเฉยๆ ทางใจ จัดเข้าในเวทนา ๕ อย่างไร?

เฉลย ความรู้สึกเฉยๆ ทางกาย จัดเป็นสุข

ความรู้สึกเฉยๆ ทางใจ จัดเป็นอุเบกขา ฯ

๗.    กิเลส ชื่อว่าโอฆะ โยคะ และอาสวะ เพราะเหตุไร?

เฉลย ชื่อว่าโอฆะ เพราะดุจเป็นกระแสน้ำอันท่วมใจสัตว์

ชื่อว่าโยคะ เพราะประกอบสัตว์ไว้ในภพ

ชื่อว่าอาสวะ เพราะเป็นสภาพหมักหมมอยู่ในสันดาน ฯ

๘.    การแผ่เมตตาในพรหมวิหาร กับในอัปปมัญญา ต่างกันอย่างไร?

เฉลย ในพรหมวิหาร เป็นการแผ่เมตตาโดยเจาะจงตัว หรือเจาะจงหมู่คณะ

ส่วนในอัปปมัญญา เป็นการแผ่มเตตาโดยไม่เจาะจงตัวไม่มีจำกัด ฯ

๙.    ผู้บริจาคทานระดับใดจัดเป็นทานบารมี ทานอุปบารมี และทานปรมัตถบารมี?

เฉลย บริจาคพัสดุภายนอก จัดเป็นทานบารมี

บริจาคอวัยวะ จัดเป็นทานอุปบารมี

บริจาคชีวิต จัดเป็นทานปรมัตถบารมี ฯ

๑๐.         บุคคลผู้ได้รับการยกย่องว่าเป็นพหุสุต เพราะประกอบด้วยคุณสมบัติอะไรบ้าง?

เฉลย ประกอบด้วย

           ๑. ได้ยินได้ฟังมาก (พหุสสุตา)

           ๒. ทรงจำได้ (ธตา)

           ๓. ท่องไว้ด้วยวาจา (วจสา ปริจิตา)

           ๔. เอาใจจดจ่อ (มนสานุเปกขิตา)

           ๕. ขบด้วยทิฏฐิ (ทิฏฐิยา สุปฏิวิทธา) ฯ

วิชาธรรม นักธรรมชั้นโท 2558

 

ปัญหาวิชาธรรม   นักธรรมชันโท

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ที่๒๘ พฤศจิกายนพุทธศักราช๒๕๕๘ 

๑.    สมถกรรมฐาน และวิปัสสนากรรมฐาน  มุ่งผลแห่งการปฏิบัติอย่างไร ?

เฉลย สมถกรรมฐานมุ่งผลคือความสงบใจ ส่วนวิปัสสนากรรมฐานมุ่งผลคือความเรือง ปัญญา ฯ 

๒.   ปาพจน์๒ คือธรรมและวินัย นั้นทราบแล้ว อยากทราบว่าความปฏิบัติอย่างไรจัดเป็นธรรม ความปฏิบัติอย่างไรจัดเป็ นวินัย ?

เฉลย ความปฏิบัติเป็นทางน าความประพฤติและอัธยาศัยให ้ประณีตขึ้น จัดเป็น ความปฏิบัติเนื่องด ้วยระเบียบอันทรงตั้งไว ้ด ้วยพุทธอาณาเป็นสิกขาบทหรือ อภิสมาจาร เป็นทางน าความประพฤติให ้สม ่าเสมอกัน หรือเป็นเครื่องบริหารค จัดเป็นวินัย ฯ 

๓.   โลกัตถจริยา ที่พระพุทธองค์ทรงประพฤติเป็นประโยชน์แก่โลกนั้น มีอธิบายอย่างไร ?

เฉลย มีอธิบายว่า ทรงประพฤติเป็นประโยชน์แก่มหาชนที่นับว่าสัตวโลกทั่วไปเช่นทรงแผ่ พระญาณตรวจดูสัตวโลกทุกเช ้าคผู ้ใดปรากฏในข่ายพระญาณเสด็จไปโปรดผู ้นั้น สรุปคือ ทรงสงเคราะห์คนทั้งหลายโดยฐานเป็นเพื่อนมนุษย์ดฯ ้วยกัน 

๔.   วิเวก๓ คืออะไรบ้าง ?  จงอธิบายแต่ละอย่างพอเข้าใจ

เฉลย    คือกายวิเวกสงัดกายได ้แก่อยู่ในที่สงัดจิตตวิเวก สงัดจิตได ้แก่ท าจิตให ้สงบ

ด ้วยสมถภาวนา อุปธิวิเวกสงัดกิเลสได ้แก่ทาใจใหบริสุทธิ้์จากกิเลสดวยวิปัสสนา้ ภาวนา ฯ

๕.    ในสังขาร๓  อะไรชื่อว่ากายสังขารและวจีสังขาร ?   เพราะเหตุไรจึงได้ชื่ออย่างนั้น ?

เฉลย ลมอัสสาสะปัสสาสะได ้ชื่อว่ากายสังขารเพราะปรนปรือกายให ้เป็นอยู่ วิตกกับ วิจารได ้ชื่อว่าวจีสังขเพราะตริแล ้วตรองแล ้วจึงพูดไม่เช่นนั้นวาจานั้นจักไม่เป็น ภาษา ฯ 

  

๖.    อปัสเสนธรรมข้อว่า“พิจารณาแล้วบรรเทาของอย่างหนึ่ง” งอย่างหนึ่งนั้น คืออะไร ? เฉลย คืออกุศลวิตกอันสัมปยุตด ้วพยกามาบาท วิหิงสา ฯ

๗.  อุปาทานคืออะไร ? การถือเราถือเขาด้วยอ านาจมาจนเป็ะ นเหตุถือพวกจัดเป็ น อุปาทานอะไร ในอุปาทาน๔ ?

เฉลย    คือการถือมั่นข ้างเลว ได ้แก่ถือรั้น ฯ จัดเป็นอัตตวาทุปาทาน ฯ

๘.   ธรรมมัจฉริยะ ความตระหนี่ธรรม  มีอธิบายอย่างไร ?

เฉลย มีอธิบายว่า ความหวงธรรมหวงศิลปวิทยาไม่ปรารถนาจะแสดงจะบอกแก่คนอื่น เกรงว่าเขาจะรู ้เทียมตน ฯ

๙.    ชิวหาวิญญาณ และกายวิญญาณ เกิดขึ้นได้เพราะอาศัยอะไรบ้าง ?

เฉลย ชิวหาวิญญาณเกิดขึ้น เพราะอาศัยลิ้นกับรส (กระทบกัน) และกายวิญญาณเกิด เพราะอาศัยกายกับโผฏฐัพพะ (กระทบกัน) ฯ

๑๐. อุปฆาตกกรรม คือกรรมตัดรอนท าหน้าที่อะไร ?

เฉลย       ท าหน้าที่ตัดรอนผลแห่งชนกกรรมและอุปัตถัมภกกรรมให ้ขาดแล ้ว เข ้าใ แทนที่(ชนกกรรมและอุปัตถัมภกกรรมนั้น) ฯ ขบด ้วยทิฏฐิ (ทิฏฐิยา สุปฏิวิทธา) ฯ

วิชาธรรม นักธรรมชั้นโท 2559

ปัญหาวิชาธรรม นักธรมชันโท

สอบในสนามหลวง

วันพฤหัสบดีที๑๗พฤศจิกายน  พุทธศักราช๒๕๕๙

๑.            เจโตวิมุตติ กับ ปัญญาวิมุตติ ต่างกันอย่างไร?

ตอบ   เจโตวิมุตติ เป็นวิมุตติของท่านผูด้บรรลุฌานมาก่อนแล้ไ ้ว จึงบําเพ็ญวิปัสสนาต่อ

ส่วนปัญญาวิมุตติ เป็นวิมุตติของท่านผูด้บรรลุด้วยลําพังบําเพ็ญวิปัสสนาล้ไ ้วน

อีกนัยหนึ ง เรียกเจโตวิมุตติเพราะพ้นจากราคะ เรียกปัญญาวิมุตติเพราะพ้นจากอวิชชา ฯ

๒.           พระอริยบุคคล๘ จําพวก จําพวกไหนชื อว่าพระเสขะ และพระอเสขะ ? เพราะเหตุไร?

ตอบ   พระอริยบุคคล๗ เบื องต้น ชื อว่าพระเสขะ เพราะเป็นผู ้ยังต้องปฏิบัติเพืบรรลุมรรคผลเบื องสูง  ฯ พระอริยบุคคลผู ้ตั งอยู่ในอรหัตตผล ชื อว่าพระอเสขะ เพราะเสร็จกิจอันจะต้องทําแล ้ว

๓.           ราคะ โลภะ อิสสา กลิ น รส อย่างไหนเป็ นกิเลสกาม อย่างไหนเป็?นวัตถุกาม ตอบ ราคะ โลภะ อิสสา เป็นกิเลสกาม

กลิ น รส เป็นวัตถุกาม ฯ

๔.   คําว่า“โสดาบัน" แปลว่าอะไร? ผู้บรรลุโสดาบันนั น ละสังโยชน์อะไรได้เด็ดขาด ?

ตอบ   โสดาบัน แปลว่า ผู ้แรกถึงกระแสพระนิพพาน ฯ ท่านละสังโยชน์ได้เด็ดขาด๓อย่าง คือ

๑.  สักกายทิฏฐิ ๒. วิจิกิจฉา ๓. สีลัพพตปรามาส ฯ

 ๕.           ความตริในฝ่ ายชั ว เรียกว่าอะไร?มีกี อย่าง?อะไรบ้าง ? ตอบ เรียกว่า อกุศลวิตก๓ฯ อย่างมี ฯ

คือ  ๑. กามวิตก ความตริในทางกาม

๒.  พยาบาทวิตก ความตริในทางพยาบาท

๓.  วิหิงสาวิตก ความตริในทางเบียดเบียน ฯ

๖.            มัจจุมารได้แก่อะไร?ชื้ อว่าเป็นมารเพราะเหตุไร ?

ตอบ    ได้แก่ความตาย ฯ

ชื อว่าเป็นมาร เพราะเมืามตายเกิดขึ อคว น บุคคลย่อมหมดโอกาสที จะทําประโยชน์ใด ๆ

อีกต่อไป ฯ

๗.           จริต คืออะไร? คนมีปกติเชื อง่ายเป็นจริตอะไร ?

ตอบ    คือ พื นเพอัธยาศัยของบุคคลที แสดงออกมาตามปกติเป็นประจํา ฯ เป็นสัทธาจริต ฯ

๘.           กิเลสที ด้ชืไ อว่าอนุสัยและได้ชื อว่าสังโยชน์มีอธิบายอย่างไร ?

ตอบ    กิเลสที ได้ชื อว่าอนุสัย เพราะเป็นกิเลสอย่างละเอียด นอนเนื องอยู่ในสันดานของสัตว์

มักไม่ปรากฏ ต่อเมื อมีอารมณ์มายั วจึงปรากฏขึ น

กิเลสที ได้ชื อว่าสังโยชน์ เพราะเป็นกิเลสที ผูกใจสัตว์ไว้กับภพไม่ให้หลุดพ้นไปได

๙.            พระพุทธคุณบทว่า อรหํ เป็ นพระอรหันต์ มีความหมายอย่างไรบ้าง? เลือกตอบมา๒ อย่าง

ตอบ    มีความหมายได้๔ อย่าง ฯ คือ

๑.  ชื อว่าเป็นพระอรหันต์ เพราะเป็นผู กลจากกิเลสและบาปธรรม้ไ กล่าวคือ

เป็นผู้บริสุทธิ

๒. ชื อว่าเป็นพระอรหันต์ เพราะเป็นผู ้หักกําสังสารจักร คือ อวิชชา ตัณหา อุปาทาน กรรม ได้ ๓. ชื อว่าเป็นพระอรหันต์ เพราะเป็นผู ้ควรแนะนําสั งสอนเขา หรือเป็นผู ้ควร รับความเคารพนับถือ

๔.  ชื อว่าเป็นพระอรหันต์ เพราะเป็นผู ม่มีความลับ้ไ คือมิได้ทําความเสียหาย อันใดที จะพึงซ่อนเร้น ฯ

๑๐.         จงให้ความหมายของคําต่อไปนี  ?

๑.  อโหสิกรรม ๒. กตัตตากรรม

ตอบ

อโหสิกรรม      คือกรรมให้ผลสําเร็จแล ้ว เป็นกรรมล่วงคราวแล ้วเลิกให้ผลเปรียบเหมือน

พืชสิ นยางแล ้ว เพาะไม่ขึ น

กตัตตากรรม  คือกรรมสักว่าทํา ได้แก่กรรมอันทําด้วยไม่จงใจ ฯ

ให้เวลา๓ ชั วโมง