วิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี 2549

 วิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี 2549

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นตรี

สอบในสนามหลวง

วันจันทร์ ที่ ๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๙

   ๑.  หิริกับโอตตัปปะ ต่างกันอย่างไร ?

   ๑.  ต่างกันอย่างนี้ หิริ คือ ความละอายใจตนเองที่จะประพฤติชั่ว

        ส่วนโอตตัปปะ คือ ความเกรงกลัวผลของความชั่วที่ตนจะได้รับ ฯ

  ๒.  คำว่า  พระธรรม  ในรัตนะ ๓ คืออะไร ?  มีคุณอย่างไร ?

  ๒.  คือคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ฯ  

        มีคุณ คือ รักษาผู้ปฏิบัติไม่ให้ตกไปในที่ชั่ว ฯ

  ๓.  โอวาทของพระพุทธเจ้ามีกี่อย่าง ?  อะไรบ้าง ?

  ๓.  มี ๓ อย่าง คือ

              ๑.  เว้นจากทุจริต คือ ประพฤติชั่วด้วยกาย วาจา ใจ

              ๒.  ประกอบสุจริต คือ ประพฤติชอบด้วยกาย วาจา ใจ

              ๓.  กระทำใจของตนให้หมดจดจากเครื่องเศร้าหมองใจ

                   มีโลภ โกรธ หลงเป็นต้น ฯ

   ๔.  คนเราจะประพฤติดีหรือประพฤติชั่วมีมูลเหตุมาจากอะไร ?

   ๔.  คนประพฤติดีมีมูลเหตุมาจากอโลภะ อโทสะ อโมหะ  

        ส่วนคนประพฤติชั่วมีมูลเหตุมาจากโลภะ โทสะ โมหะ ฯ

   ๕.  ปธานคือความเพียร ๔ มีอะไรบ้าง ?  งดเหล้าเข้าพรรษาอนุโลมเข้า

        ในปธานข้อไหน ?

   ๕.  มี

              ๑.  สังวรปธาน          เพียรระวังไม่ให้บาปเกิดขึ้นในสันดาน

              ๒.  ปหานปธาน         เพียรละบาปที่เกิดขึ้นแล้ว

              ๓.  ภาวนาปธาน        เพียรให้กุศลเกิดขึ้นในสันดาน

              ๔.  อนุรักขนาปธาน    เพียรรักษากุศลที่เกิดขึ้นแล้วมิให้เสื่อม ฯ

        อนุโลมเข้าในปหานปธาน ฯ

   ๖.  อุทธัจจกุกกุจจะ คือความฟุ้งซ่านและรำคาญ จัดเข้าในขันธ์ไหน

        ในขันธ์ ๕ ?  เพราะเหตุไร ?

   ๖.  จัดเข้าในสังขารขันธ์ ฯ 

        เพราะความฟุ้งซ่านและรำคาญ เป็นเจตสิกธรรมที่เกิดขึ้นกับใจ ฯ

  ๗.  อริยทรัพย์ คือทรัพย์เช่นไร ?  เมื่อเทียบกับทรัพย์สินมีเงินทอง เป็นต้น

        ดีกว่ากันอย่างไร ?

  ๗.  คือ คุณงามความดีอย่างประเสริฐที่เกิดมีขึ้นในสันดาน มี ศรัทธา ศีล

        เป็นต้น ฯ

        ดีกว่ากัน เพราะเป็นคุณธรรมเครื่องบำรุงจิตให้อบอุ่น ไม่ต้องกังวล

        เดือดร้อน ใครจะแย่งชิงไปไม่ได้ ใช้เท่าใดก็ไม่ต้องกลัวหมดสิ้น

        ทั้งสามารถติดตามไปได้ถึงชาติหน้า  เป็นที่พึ่งในสัมปรายภพได้ด้วย ฯ 

  ๘.  คิหิปฏิบัติ คืออะไร ?  หมวดธรรมต่อไปนี้ คือ

               ๑. อิทธิบาท ๔             

               ๒. สังคหวัตถุ ๔          

               ๓. อธิษฐานธรรม ๔

                ๔. ทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์ ๔   

               ๕. ปาริสุทธิศีล ๔ 

        หมวดไหนมีในคิหิปฏิบัติ ?

  ๘.  คือ หลักปฏิบัติของคฤหัสถ์ ฯ

        ข้อ ๒. และข้อ ๔. มีในคิหิปฏิบัติ ฯ

   ๙.  ผู้อยู่ครองเรือนควรมีธรรมของฆราวาสเป็นหลักปฏิบัติจึงจะอยู่เป็นสุข

        ธรรมของฆราวาสนั้นมีอะไรบ้าง ?

   ๙.  มี

              ๑.  สัจจะ    สัตย์ซื่อต่อกัน

              ๒.  ทมะ     รู้จักข่มจิตของตน

              ๓.  ขันติ     อดทน

              ๔.  จาคะ    สละให้ปันสิ่งของของตนแก่คนที่ควรให้ปัน ฯ

๑๐.  นาย ก เป็นผู้ฉลาดในการเล่นพนันฟุตบอล เขาหวังให้นาย ข ผู้เป็น

        เพื่อน มีเงินทองไว้ก่อร่างสร้างตัว จึงชักชวน นาย ข ให้เล่นด้วย นาย ก

        จัดเข้าในประเภทมิตรแนะประโยชน์ได้หรือไม่ ?  เพราะเหตุไร ?

  

๑๐.  ไม่ได้  ฯ  

        เพราะ นาย ก กำลังชักชวนในทางฉิบหาย ผิดลักษณะมิตรแนะ

        ประโยชน์ ฯ

**********

วิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี 2550

 วิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี 2550

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นตรี

สอบในสนามหลวง

วันอาทิตย์ ที่ ๒๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๐

๑.     ในทางโลก ดูคนงามกันที่รูปร่างหน้าตา  ในทางพระพุทธศาสนา ดูคนงามกันที่ไหน ?

๑.     ในทางพระพุทธศาสนา ดูคนงามกันที่มีคุณธรรมอันทำให้งาม ๒ ประการ  คือ ขันติ ความอดทน  และโสรัจจะ ความสงบเสงี่ยม ฯ

๒.     มโนสุจริตคืออะไร ?   มีอะไรบ้าง ?

๒.     คือ การประพฤติชอบด้วยใจ ฯ

มี ๑. ไม่โลภอยากได้ของเขา  ๒. ไม่พยาบาทปองร้ายเขา 

   ๓. เห็นชอบตามคลองธรรม ฯ

๓.     อิทธิบาท คือ ธรรมเป็นคุณเครื่องให้สำเร็จความประสงค์ของบุคคล  ส่วนธรรมอันเป็นเครื่องกั้นจิตไม่ให้บรรลุความดี คืออะไร ? มีอะไรบ้าง ?

๓.     คือ นิวรณ์ ๕ ฯ  มี

        ๑. กามฉันท์                พอใจรักใคร่ในอารมณ์ที่ชอบใจมีรูปเป็นต้น

        ๒. พยาบาท                ปองร้ายผู้อื่น

        ๓. ถีนมิทธะ                ความที่จิตหดหู่และเคลิบเคลิ้ม

        ๔. อุทธัจจกุกกุจจะ       ฟุ้งซ่านและรำคาญ

        ๕. วิจิกิจฉา                 ลังเลไม่ตกลงได้ ฯ

๔.     ภิกษุสามเณรผู้บวชใหม่จะต้องมีอินทรียสังวร คือสำรวมอินทรีย์  

สำรวมอินทรีย์นั้น คืออย่างไร ?

๔.     คือระวังตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ไม่ให้ความยินดียินร้ายครอบงำได้ ในเวลาเห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องโผฏฐัพพะ  รู้ธรรมารมณ์ ฯ

๕.     ควรพิจารณาทุก ๆ วันว่า เราจะต้องพลัดพรากจากของรักของชอบใจ ทั้งสิ้น   ข้อความนี้อยู่ในหมวดธรรมอะไร ?  

ท่านให้พิจารณาอย่างนี้เพื่ออะไร ?

๕.     อยู่ในธรรมหมวดอภิณหปัจจเวกขณ์ ๕ ฯ   เพื่อบรรเทาความยึดมั่นถือมั่นว่า สิ่งนั้น คนนั้น เป็นที่รักของเรา  จักไม่ต้องเสียใจในเมื่อต้องพลัดพรากจากสิ่งนั้น คนนั้น จริง ๆ ฯ

๖.     มรรคมีองค์แปดจัดเข้าในสิกขา ๓ ได้หรือไม่ ?   ถ้าได้จงจัดมาดู

๖.     ได้ ฯ  จัดดังนี้

สัมมาทิฏฐิและสัมมาสังกัปปะ จัดเข้าในปัญญาสิกขา

สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ จัดเข้าในสีลสิกขา

สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ จัดเข้าในจิตตสิกขา ฯ

๗.    มละ คืออะไร ? เป็นศิษย์ได้ดีแล้วทำมึนตึงกับอาจารย์ จัดเข้าในมละอย่างไหน และควรชำระมละอย่างนั้นด้วยธรรมอะไร ?

๗.     มละคือมลทิน ฯ   จัดเข้าใน มักขะ ลบหลู่คุณท่าน   และควรชำระด้วยกตัญญูกตเวทิตา ความรู้คุณท่านแล้วตอบแทน ฯ

คิหิปฏิบัติ

๘.     เมื่อแสวงหาโภคทรัพย์ได้โดยทางที่ชอบแล้ว  ควรทำอะไรบ้างเพื่อให้เกิดประโยชน์ในโภคทรัพย์ที่ได้มานั้น ?

๘.     ควรทำ

๑.  เลี้ยงตัว มารดา บิดา บุตร ภรรยา บ่าวไพร่ ให้เป็นสุข

๒.  เลี้ยงเพื่อนฝูงให้เป็นสุข

๓.  บำบัดอันตรายที่เกิดแต่เหตุต่าง ๆ

๔.  ทำพลี ๕ อย่าง คือ

             ๔.๑  ญาติพลี สงเคราะห์ญาติ

             ๔.๒  อติถิพลี ต้อนรับแขก

             ๔.๓  ปุพพเปตพลี ทำบุญอุทิศให้ผู้ตาย

             ๔.๔  ราชพลี ถวายเป็นหลวง มีภาษีอากรเป็นต้น

             ๔.๕  เทวตาพลี ทำบุญอุทิศให้เทวดา

๕.  บริจาคทานในสมณพราหมณ์ผู้ประพฤติชอบ ฯ

๙.     การค้าขายสัตว์เพื่อเอาไปฆ่าเป็นอาหาร เป็นการผิดศีลข้อปาณาติบาตหรือไม่ ?   เพราะเหตุไร ?   อุบาสกควรปฏิบัติอย่างไรในเรื่องนี้ ?

๙.     ไม่ผิด ฯ   เพราะไม่ได้เป็นผู้ฆ่าหรือสั่งให้ฆ่า ฯ

อุบาสกควรเว้นการค้าขายชนิดนี้เสีย ฯ

 ๑๐.   ทิศ ๖ ในคิหิปฏิบัติ มีอะไรบ้าง ?  แต่ละทิศหมายถึงใคร ?

๑๐.   มี ดังนี้

        ๑. ทิศเบื้องหน้า หมายถึงมารดาบิดา

๒. ทิศเบื้องขวา หมายถึงอาจารย์

        ๓. ทิศเบื้องหลัง หมายถึงบุตรภรรยา

๔. ทิศเบื้องซ้าย หมายถึงมิตร

        ๕. ทิศเบื้องต่ำ หมายถึงบ่าว

๖. ทิศเบื้องบน หมายถึงสมณพราหมณ์ ฯ

***********

วิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี 2551

 วิชาธรรม นักธรรมชั้นตรี 2551

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นตรี

สอบในสนามหลวง

วันพฤหัสบดี ที่ ๙ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ 

๑.     การที่บุคคลพบงูพิษแล้วสะดุ้งกลัวว่าจะถูกกัดตาย จัดเป็นโอตตัปปะ ได้หรือไม่ ? เพราะเหตุใด ?

๑.     ไม่ได้ ฯ เพราะไม่ใช่ความเกรงกลัวต่อบาป ฯ

๒.     พระสงฆ์ในรัตนตรัยมีคุณอย่างไร ?  

๒.     ท่านปฏิบัติชอบตามคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้ว สอนให้ผู้อื่นกระทำตามด้วย ฯ

๓.     โอวาทของพระพุทธเจ้า ๓ อย่างมีอะไรบ้าง ?

๓.     มี ๑. เว้นจากทุจริต คือประพฤติชั่วทางกาย วาจา ใจ

           ๒. ประกอบสุจริต คือประพฤติชอบทางกาย วาจา ใจ

           ๓. ทำใจของตนให้หมดจดจากเครื่องเศร้าหมองใจ มีโลภ โกรธ

             หลง เป็นต้น ฯ

๔.     อินทรียสังวร คือสำรวมอินทรีย์ อินทรีย์ได้แก่อะไรบ้าง ? 

๔.     ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ฯ 

๕.     ธรรมหมวดหนึ่ง เป็นเหตุให้ผู้ประพฤติขาดความเที่ยงธรรมชื่อว่า   อะไร ? มีอะไรบ้าง ?

๕.     ชื่อว่า อคติ ความลำเอียง ฯ มี

        ๑. ฉันทาคติ      ลำเอียงเพราะรักใคร่กัน

        ๒. โทสาคติ      ลำเอียงเพราะไม่ชอบกัน

        ๓. โมหาคติ      ลำเอียงเพราะเขลา

        ๔. ภยาคติ        ลำเอียงเพราะกลัว ฯ

๖.     ธาตุ ๔ มีธาตุอะไรบ้าง ? ธาตุมีลักษณะแข้นแข็ง คือธาตุอะไร ?

๖.     คือ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลม ฯ คือ ธาตุดิน ฯ

๗.    ขันธ์ ๕ ได้แก่อะไรบ้าง ? โดยย่อเรียกว่าอะไร ?

๗.     ได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ฯ เรียกว่า นามรูป ฯ

 คิหิปฏิบัติ

๘.     ข้อว่า “แม้ชีวิตก็อาจสละแทนได้” ดังนี้ เป็นลักษณะของมิตรแท้  ประเภทใด ?

๘.     มิตรร่วมสุขร่วมทุกข์ ฯ

๙.     คุณธรรมเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวน้ำใจของผู้อื่นไว้ได้ คืออะไร ?            มีอะไรบ้าง ?

๙.     คือ สังคหวัตถุ ๔ ฯ

        มี ๑. ทาน  ให้ปันสิ่งของของตนแก่ผู้อื่นที่ควรให้ปัน

           ๒. ปิยวาจา  เจรจาวาจาที่อ่อนหวาน

           ๓. อัตถจริยา  ประพฤติสิ่งที่เป็นประโยชน์แก่ผู้อื่น

           ๔. สมานัตตตา  ความเป็นคนมีตนเสมอไม่ถือตัว ฯ

๑๐.   การค้าขายสุรา เป็นอาชีพที่ถูกต้องตามกฎหมาย ในทางพระพุทธศาสนา มีความเห็นไว้อย่างไร ?

๑๐.   ทางพระพุทธศาสนา จัดเป็นมิจฉาวณิชชา การค้าขายไม่ชอบธรรม   เป็นข้อห้าม อุบาสกไม่ควรประกอบ ฯ

***********